Wanneer je het werk van Donald Schenkel voor het eerst ziet, zou je bijna denken dat het door een computer is gemaakt. Pas wanneer je goed kijkt, zie je dat hij zijn kleurverlopen niet met een printer, maar met olieverf creëert. Het werk van deze jonge Rotterdamse kunstenaar is met recht uniek. En dat is niet alleen een reden voor Kunstuitleen Rotterdam om vier van zijn schilderijen aan te kopen, maar ook voor Patrick Kooiman om eens een bezoekje aan Donalds atelier te brengen.
Tekst: Patrick Kooiman (Interiorator)
Je werk ziet er bijna bovenmenselijk uit. Ik kon me in eerste instantie niet voorstellen dat hier geen computer aan te pas was gekomen.
Ik snap je reactie heel goed. Met een computer maak je een kleurverloop met een paar drukken op de knop. Ik vind het veel interessanter om met echte verf te werken. Want wist je dat achter elk pigment een mooi verhaal zit? Zo is ultramarijnblauw is één van de oudste kleuren uit de geschiedenis. Elk pigment heeft een andere chemische samenstelling. Daardoor gedraagt het zich ook anders. Sommige pigmenten mengen beter, andere drogen weer langzamer of hebben meer transparantie. In mijn werk gaat het er dus niet alleen om dat je een kleur ziet, maar vooral dat je begrijpt dat verf een materiaal is.
En wat maakt dan dat je specifiek met olieverf werkt?
Kijk, olieverf wordt in de geschiedenis geroemd om twee dingen: glans en transparantie. Door die twee eigenschappen kun je met olieverf alle andere materialen suggereren in een schilderij. Met acrylverf of met de temperaverf die ze in de Middeleeuwen gebruikten, kan dat veel minder goed. Voor mij heeft olieverf daarom een enorme rijkdom. Je ziet veel meer dan alleen de kleuren zelf. Olieverf vangt licht op en weerkaatst het. Daarmee ziet het er op elk moment van de dag anders uit. Ik gebruik het om een esthetiek te creëren die digitaal lijkt, maar niet de digitale principes volgt.
Zoiets schud je niet zomaar uit je mouw! Hoe ben je op het idee gekomen?
Tijdens het tweede jaar van de Willem de Kooning Academie mocht ik eindelijk gaan experimenteren. Ik had tot dat moment nog geen verf aangeraakt, dus dacht: nu moet het maar eens gaan gebeuren. Mijn experiment wilde ik klein houden. En omdat ik dacht dat ik er niet al te veel vragen over kon stellen, koos ik voor olieverf. Het enige wat ik feitelijk wilde, was met schaduwen werken. Daar kwam ik achter na heel veel schrappen. Als ik ‘s ochtends wakker word, dan kan ik urenlang naar het spel van licht en schaduw kijken op het plafond. Ik vroeg me af hoe het kon dat ik in zoveel dingen geïnteresseerd kon zijn en toch zo lang naar iets simpels als mijn plafond kan kijken. Jezelf verliezen in een klein visueel detail als een schaduw of een kleurverloop kan voor mij een bijna Grieks gevoel van verwondering oproepen. In dezelfde tijd als mijn eerste experimenten met olieverf ontdekte ik A Field Guide to Getting Lost van Rebecca Solnit. Zij beschreef die drang om jezelf te verliezen vanuit meerdere invalshoeken. Ik las haar boek heel toevallig toen ik in het vliegtuig zat. Toen ik uit het raam keek, verloor ik me in een oneindige hoeveelheid blauw en realiseerde ik me wat een ongrijpbare tint het was. Ik was mijn tijdsbesef volledig kwijt. Pas toen kwam alles bij elkaar.
Kon je je altijd al zo goed helemaal in iets verliezen?
Als kind maakte ik al grote tekeningen van vellen papier die ik aan elkaar plakte. Dan tekende ik bijvoorbeeld een donutfabriek met alle onderdelen of een stad met een trein die door de lucht vliegt. Dat obsessieve gedrag zat er dus al vroeg in. De drang om werelden te bedenken, zorgde ervoor dat ik in eerstes instantie Game Design ging studeren. Maar na een tijdje kwam ik erachter dat ik de conceptuele lading miste. Als je erover nadenkt, is dat best wel jammer. Games en kunst zouden best wel goed samen kunnen gaan. Kijk maar eens naar het werk van Ian Cheng. Het is fascinerend wat hij doet. Maar goed, zelf koos ik er uiteindelijk voor om de docentenopleiding aan de kunstacademie te gaan volgen. Kunst maken is één van de mooiste dingen die er zijn. Dat je die verwondering kunt delen met mensen die jonger zijn dan jij, lijkt me echt prachtig.
Vertel eens wat over de werken die Kunstuitleen Rotterdam heeft aangekocht?
Kunstuitleen Rotterdam heeft een serie van vier kleine spiegels in de uitleencollectie opgenomen. De verf op de spiegels is ragdun, ik denk niet meer dan een tiende millimeter. Het mooie van olieverf is dat het transparant kan zijn. Het licht gaat er als het ware doorheen en weerkaatst vanaf de onderkant. Omdat ik spiegelglas als ondergrond heb gebruikt, wordt die weerkaatsing optimaal. Het pigment ziet er ineens ook heel anders uit. Een doorschijnende olievlek, daar heeft het nog het meest van weg. Vanuit elke hoek is het anders. De vier spiegels die je vanaf nu kunt lenen, zijn onderdeel van een nieuwe lijn die ik ga uitdiepen. Dus ik weet niet of Kunstuitleen Rotterdam het doorheeft, maar het is echt een heel goede aankoop!
En nu wil ik weleens weten hoe je je schilderijen maakt!
Tsja, daar vertel ik niet zoveel over. Het is het geheim van de smid, zeg maar. Wat ik je wel kan verklappen, is dat alles waarvan je denkt dat het lang duurt, weinig tijd kost. En omgekeerd! Ik heb mijn eigen tools ontwikkeld waarmee ik mijn werk maak. Daardoor is het proces deels mechanisch en deels handmatig – een interessante positie. De beweging die mijn lichaam maakt, bepaalt hoe het werk eruit komt te zien. Inmiddels heb ik best wel veel controle over hoe de verschillende soorten verf zich gedragen. Maar ook ik leer nog altijd nieuwe dingen. Voor mij is elk nieuw werk een studie. Als ik een fout maak, kan ik alles zo weggooien. Ik ben daarom enorm geconcentreerd aan het werk. Mijn ogen puilen dan zowat uit mijn hoofd. Dat het niet altijd uitpakt hoe je het bedenkt, maakt het voor mij extra interessant. Ik bouw alles op, doe wat tests en laat het dan gebeuren. Het maken van een schilderij is voor mij echt een korte actie. Gelukkig duurt het heel lang voordat olieverf droog is en dus kan ik er nog wel een paar dagen in blijven werken. Als je goed kijkt, zie je ook dat het kleurverloop niet altijd perfect is. Omdat je ogen er niet goed op kunnen focussen, danst alles een beetje. Door het samenvloeien van de verf zitten er kleine imperfecties in mijn werk. Maar dat maakt me niet uit. Ik vergelijk het graag met de ruis op een grammofoonplaat. En zeg nou zelf, perfectie is toch helemaal niet interessant? Soms gebeurt er ook iets nieuws en onverwachts waardoor ik weer helemaal aan mijn werk verkocht ben. Dan denk ik, hier kan ik mezelf nooit meer vanaf krijgen.
Kunstuitleen Rotterdam heeft momenteel vier werken van Donald Schenkel in de collectie, waarvan inmiddels alle vier de werken zijn uitgeleend.
